SVMA

Rechtsbijstand weigeringsbeschikkingen

Oekraïense onderdanen
De afgelopen maanden heeft een groot aantal Oekraïners op de stickerlokaties van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) weigeringsbeschikkingen gekregen waarin staat dat niet kan worden vastgesteld dat zij onder de doelgroepen vallen die door de Nederlandse overheid zijn vastgesteld met betrekking tot de Richtlijn tijdelijke bescherming (2001/55/EG). Het gevolg hiervan is dat deze groep geen aanspraak meer kan maken op gemeentelijke voorzieningen en niet meer mag werken.

Hoewel de mogelijkheid bestaat om de asielaanvraag te formaliseren door naar de IND aangewezen locatie Ter Apel te gaan, is het verstandig om binnen 4 weken bezwaar te maken (en een voorlopige voorziening te vragen bij de rechtbank indien nodig) en de IND te wijzen op de persoonlijke feiten en omstandigheden.

Derdelanders afkomstig uit Oekraïne
In de zomer heeft de Nederlandse overheid bepaald dat derdelanders afkomstig uit Oekraïne en die zich voor 19 juli 2022 in de BRP hadden ingeschreven per 4 maart 2023 geen recht meer hebben op voorzieningen in het kader van de Richtlijn tijdelijke bescherming (RTB). In november en december 2022 heeft de IND aan een geselecteerde groep (ongeveer 4900 personen) informatiebrieven gestuurd. Deze brieven zijn naar de in de BRP opgenomen adressen gestuurd. Het is niet duidelijk of iedereen die zich bij aankomst in Nederland op een adres heeft ingeschreven, ook daadwerkelijk nog steeds op dit adres verblijft en daadwerkelijk deze brieven heeft ontvangen. Kort gezegd informeert de IND over terugkeermogelijkheden naar het land van herkomst of het verder formaliseren van de asielaanvraag.

Binnenkort zal de IND in voornoemde zaken een beschikking sturen die ziet op het beëindigen van de gemeentelijke voorzieningen en het recht op werk. Tegen deze beschikkingen kan binnen 4 weken bezwaar worden gemaakt en dient ook om een voorlopige voorziening te worden verzocht, omdat de IND inmiddels heeft bepaald dat het bezwaar geen schorsende werking heeft. Het intrekken van eenmaal verleende bescherming is in de ogen van de SVMA niet mogelijk. Uiteraard bestaat de mogelijkheid om ook de asielaanvraag verder te formaliseren. Waar dit kan, is tot op heden onduidelijk. 

U kunt zich desgewenst hierover ook laten voorlichten door Vluchtelingenwerk Nederland (VWN) via de website: RefugeeHelp. VWN is de voorliggende voorziening die voorlichting geeft aan deze groep derdelanders. Als blijkt dat de voorlichting van VWN niet toereikend is, dan neemt VWN contact op met een advocaat en verwijst door.

Let op: met het registeren in de BRP heeft u te kennen gegeven dat u asiel wenst aan te vragen. U heeft, ook nadat u de weigeringsbeschikking heeft gekregen, procedureel rechtmatig verblijf ingevolge artikel 8, aanhef en onder f Vw.

Rechtsbijstand
De Specialisatievereniging migratieadvocaten (SVMA) en de Vereniging voor Asieladvocaten & -Juristen Nederland (VAJN) hebben een lijst beschikbaar gesteld met advocaten die hebben opgegeven beschikbaar te zijn de groep derdelanders te adviseren. Deze lijst ondersteunt VWN om sneller een beschikbare advocaat voor de derdelander te vinden. De Raad voor Rechtsbijstand beheert deze lijst.

Advies
De website RefugeeHelp geeft onafhankelijke informatie over allerlei onderwerpen waar je als vluchteling uit Oekraïne mee te maken kunt krijgen. De informatie die je op dit platform vindt, komt van de VluchtelingenWerk Nederland. VluchtelingenWerk zorgt voor de meest actuele informatie op de website en via social media, de juridische helpdesk en de hotline. Ook is VluchtelingenWerk actief in asielzoekerscentra en andere opvanglocaties om vluchtelingen onafhankelijke informatie te bieden.

Direct advies over uw rechten?

De website RefugeeHelp geeft onafhankelijke informatie over allerlei onderwerpen waar je als vluchteling uit Oekraïne mee te maken kunt krijgen. De informatie die je op dit platform vindt, komt van de VluchtelingenWerk Nederland. VluchtelingenWerk zorgt voor de meest actuele informatie op de website en via social media, de juridische helpdesk en de hotline. Ook is VluchtelingenWerk actief in asielzoekerscentra en andere opvanglocaties om vluchtelingen onafhankelijke informatie te bieden.

Verblijfsrecht voor mensen uit Oekraïne

Als gevolg van de Russische militaire invasie van Oekraïne hebben veel mensen het land verlaten. In de zoektocht naar een veilig heenkomen zijn ook veel mensen in Nederland aangekomen. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) heeft aangegeven dat er vanwege de oorlog een coulante houding is ten op zichte van mensen die Oekraïne ontvluchten.

Op dit moment is de IND bezig met het inrichten van processen om het verblijfsrecht van Oekraïeners in Nederland te regelen.

Vrije termijn en visum kort verblijf
In 2017 sloot de Europese Unie met Oekraïne een associatieverdrag. Dankzij een verordening mogen Oekraïners met een biometrisch paspoort 90 dagen vrij in Nederland verblijven. Dit heet de vrije termijn. Het is voor Oekraïners met gewoon paspoort mogelijk om een visum kort verblijf aan te vragen. Dit geeft ook 90 dagen verblijf in Nederland. Om in aanmerking te komen voor de vrije termijn en een visum kort verblijf moet aan alle voorwaarden van de Schengengrenscode worden voldaan.

De IND heeft aangegeven dat het mogelijk wordt gemaakt om de vrije termijn of het visum kort verblijf te verlengen tot maximaal 180 dagen. Bovendien heeft de IND aangegeven dat inwoners van Oekraïne die de maximale termijnen overschrijden, hier in verband met de huidige situatie geen problemen van zullen ondervinden.

Tijdelijke bescherming onder de richtlijn (2001/55/EG)
Op grond van de richtlijn tijdelijke bescherming in geval van massale toestroom van ontheemden kunnen gedocumenteerde mensen uit Oekraïnse die op of sinds 24 februari 2022 ontheemd zijn geraakt, tijdelijke bescherming ontvangen. Het doel van deze richtlijn is om ontheemden die niet kunnen terugkeren naar hun land van herkomst, onmiddellijk en collectief te beschermen.

Op grond van de richtlijn kan bescherming worden gegeven voor een periode van 1 jaar. Als situatie in Oekraïne niet verbetert, kan deze periode twee maal met een half jaar worden verlengd. Na 2 jaar kan nog een maal 1 jaar bescherming worden verleend, indien de Europese Commissie hiervoor toestemming verleent. Tijdelijke bescherming op grond van richtlijn 2001/55 kan dus maximaal voor een duur van maximaal 3 jaar worden verleend.

Richtlijn 2001/55 schrijft voor dat mensen die onder de richtlijn vallen het recht hebben op een verblijfsdocument, toegang hebben tot arbeidsmarkt, (fatsoenlijke) huisvesting, sociale bijstand, levensonderhoud, medische zorg en toegang tot onderwijs. Wanneer gezinnen door omstandigheden in het licht van de massale toestroom zijn geschieden bestaat het recht op gezinshereniging.

Op 30 maart jl. is er een uitgebreide kamerbrief gestuurt over aanpak opvang ontheemden uit Oekraïne. Eerder heeft de IND informatie gepubliceerd over wie onder de werking van de richtlijn valt. Uit deze informatie volgt dat de volgende personen vallen onder de werking van de richtlijn tijdelijke bescherming:

1. Personen met de Oekraïense nationaliteit;

2. Staatlozen of derdelanders met een andere nationaliteit dan de Oekraïense, die op 23 februari 2022 in Oekraïne internationale bescherming of gelijkwaardige nationale bescherming genoten of op 23 februari 2022 een (andere) geldige Oekraïense verblijfsvergunning hadden;

3. Gezinsleden van de hiervoor genoemde personen.

De eerste groep ziet op personen met de Oekraïense nationaliteit die op 23 februari 2022 in Oekraïne verbleven. Onder deze groep vallen ook Oekraïeners die op of na 27 november 2021 Oekraïne zijn ontvlucht, omdat de spanningen toenamen of die zich op of na 27 november 2021 op het grondgebied van de Unie bevonden (bijvoorbeeld voor vakantie of werk). Ook Oekraïeners die kunnen aantonen dat zij in de periode vóór 27 november 2021 al in Nederland verbleven, bijvoorbeeld vanwege een eerder ingediende asielaanvraag, op basis van een reguliere verblijfsvergunning of een verblijfsvergunning die is beëindigd, vallen onder de richtlijn.

De tweede groep ziet op staatlozen of derdelanders met een andere nationaliteit dan de Oekraïense, die op 23 februari 2022 in Oekraïne internationale bescherming of gelijkwaardige nationale bescherming genoten. Onder deze groep vallen ook mensen die op 23 februari 2022 een (andere) geldige Oekraïense verblijfsvergunning hadden. Er wordt aldus géén onderscheid gemaakt naar de aard van het verblijfsrecht.

De derde groep ziet op gezinsleden, waaronder de huwelijkspartner of niet-gehuwde partner waarmee een duurzame relatie wordt onderhouden. Hieronder vallen ook de minderjarige ongehuwde kinderen (binnen of buiten huwelijk geboren of geadopteerd) of andere naaste familieleden die met het gezin samenwoonden en die volledig of grotendeels afhankelijk zijn.

Derdelanders die in Oekraïne verbleven zonder verblijfsvergunning, omdat ze zich nog in een procedure bevonden, vallen niet onder de richtlijn tijdelijke bescherming. Dit zou betekenen dat deze personen een andere verblijfsaanvraag zouden moeten indienen in Nederland.

Asiel
In het geval er gegronde redenen zijn om in het land van herkomst het slachtoffer te worden van vervolging of van willekeurig geweld door een gewapend conflict kan een asielaanvraag worden ingediend. Mensen die in Nederland asiel aanvragen, hebben recht op een procedure en opvang in Nederland. Sinds 28 februari jl. geldt er een besluit- en vertrekmoratorium voor Oekraïne. Dat betekent dat voor de duur van 6 maanden geen besluiten worden genomen op Oekraïense asielaanvragen en dat er geen Oekraïners worden uitgezet als de verblijfsaanvraag is afgewezen.

Opvang en inschrijving in de BRP
Er zijn speciale opvanglocaties geopend in verschillende Nederlandse gemeenten. Deze opvanglocaties bieden slaapplekken voor mensen met de Oekraïense nationaliteit en voor mensen met een Oekraïense verblijfsvergunning. Iedereen die recht heeft op verblijf in Oekraïne, heeft nu recht op opvang door de gemeente. Het Rode Kruis biedt hulp bij het verkrijgen van toegang tot de opvanglocaties en kan worden benaderd via: +31648158053.

De gemeente is verantwoordelijk voor de inschrijving van Oekraïners en mensen met een verblijfsvergunning in Oekraïne in de Basisregistratie Personen (BRP). In de gemeente van de opvanglocatie of het verblijfadres vindt de inschrijving in de BRP plaats. Iedere gemeente heeft hiervoor een loket ingericht.

Bij inschrijving is een paspoort of ander identiteitsbewijs nodig of indien van toepassing een Oekraïense verblijfsvergunning die geldig was op 23 februari 2022. Minderjarigen die in gezinsverband zijn meegekomen en die geen identiteitsbewijs hebben, kunnen door de ouders (bij gebrek aan overige documenten) met een verklaring onder eed of belofte worden ingeschreven.

Er wordt bij inschrijving geen onderscheid gemaakt tussen een biometrisch paspoort of met een paspoort zonder biometrie. Een binnenlandse identiteitskaart vermeldt ook de Oekraïense nationaliteit en kan dus ook gebruikt worden voor de vaststelling van de identiteit en de nationaliteit. Indien de Oekraïense nationaliteit niet met documenten kan worden onderbouwd, is er een mogelijkheid een bewijs te krijgen van de Oekraïense consulaat waaruit de identiteit en nationaliteit blijkt. Met dit bewijs kan de inschrijving in de BRP plaatsvinden.

Na de inschrijving in de BRP wordt de IND automatisch geïnformeerd.

Soepele voorwaarden verblijfsvergunning
Tijdelijk kunnen Oekraïners een verblijfsvergunning aanvragen zonder machtiging tot voorlopig verblijf (MVV). Dit is mogelijk indien er reeds rechtmatig verblijf in Nederland is op grond van een visum kort verblijf of in de vrije termijn en er wordt voldaan aan alle voorwaarden voor de verblijfsvergunning. Momenteel geldt een vrijstelling van het basisexamen inburgering in het buitenland.

Indien er reeds een MVV is aangevraagd hoeft deze niet meer te worden opgehaald bij een Nederlandse ambassade. Dit is mogelijk indien er een positieve beslissing is ontvange op de MVV- aanvraag en er rechtmatig verblijf is op grond van een visum kort verblijf of in de vrije termijn.